Çini sanatı, kökleri Selçuklular’a kadar uzanan el sanatlarından bir tanesidir. İznik çinisi toprağın çeşitli tekniklerin bir araya gelmesiyle ortaya çıkan süs eşyalarıdır.
İznik Çinisi, 1500’lü yıllarda kadar gidebiliyor. Çinliler porseleni 1300 derecede ortaya çıkar. Osmanlı zamanında o kadar yüksek sıcaklıklara ulaşılamaması nedeniyle İznik’in beyaz kili, cam ve yüksek silisyumdan kullanılarak harç elde ediliyor. Bu karışım sayesinde porselen 900 derecede pişebilen hale geliyor. İznik çiniciliğinin de adımları bu şekilde atılıyor.
Osmanlı’da İznik Çinisinin Altın Çağı
Yavuz Sultan Selim döneminde çini ustaları İznik’e yerleştirilir. Böylece İznik çiniciliğinin serüveni başlamış olur. Çini ustaları Osmanlı’ya has desenler üretiyor ve bu desenleri şablon halinde İznik’e yolluyor. Çini kaplama işlemlerinde İznik’teki Kadı Efendi bölgede yer alan atölyelere görevi veriyor. Böylece siparişler kısa sürede tamamlanıyordu. Usta çırak ilişkisine dayanan çinicilik mesleğinde Ahi Teşkilatı’nın payı son derece büyüktür. Ahilik döneminde çinilerin kalite kontrolü etkin bir şekilde sağlanıyordu. İznik’te üretilen çinilerinin örnekleri pek çok tarihi yapı içerisinde kendisine yer buluyor.
17. yüzyılda çinicilik mesleğinde duraklama dönemine giriliyor. Saraydan sipariş gelmemesi ve yeterli hammadde eksikliği bu problemi daha da tetikliyor. Çinilerin bu dönemden sonra kalitesi de düşüyor. Çini sanatı, geçmişi altın çağlarını Osmanlı ile yaşayan el sanatlarından bir tanesidir. Mimari yapılarda duvar kaplaması ve dekor malzemesi olarak kullanılan çiniler günümüzde de ilgiyle takip ediliyor.
Çini Nasıl Yapılır?
İznik Çinisi Nasıl Yapılır? Toprak, kaolen, kum ve tebeşir gibi malzemelerle bir araya getirilerek hamur haline gelir. Daha sonra hamura şekil verilir ve kurumaya bırakılır. Kuruyan hamura astarlama işlemi yapılır. Böylece hamur beyaz bir görünüme sahip olur. Bu parçalar fırına atılır ve pişirilir.
Pişirilen çiniye, siyah renkten oluşan boyayla ustanın hayal dünyasına ve zevkine uygun olan renkler eklenir. Boyanan nesne sırla kaplandıktan sonra pişirilmeye bırakılır. Sırlama işlemini uygulamadan önce mat olan bu renkler fırınlamadan sonra canlı ve parlak duruma gelir. Daha sonra obje yavaş yavaş soğutularak, kırılmasının önüne geçilir. Çinicilik son derece zor ve meşakkatli işlerden bir tanesidir.
