Osmanlı’dan miras geleneksel sanatlarımız içerisinde varlığını halen sürdüren önemli bir tür olarak çini ülkemizde Kütahya ve İznik’le birlikte anılıyor. Tarihin farklı dönemlerinde bu kentlerde çininin üretimi yoğunluk kazanmış durumda. Eserlerin temel olarak iki farklı kullanımı söz konusu. Bunlardan biri cami ve türbe gibi büyük inşaat alanlarında kullanılır, diğeri ise vazo, karo gibi daha çok dekoratif amaçlı kullanılan ürünler. Bu kullanım farklılığına göre dayanıklılık seviyelerinin ve desenleri ile renklerinin farklı olması bekleniyor.
Kütahya ve İznik Çinileri
Kütahya ile İznik eserlerinin arasında üretimde kullanılan malzeme ve teknik açısından farklar bulunuyor. İznik çini üretiminin temelinde kuvars taşı yer alıyor. Kuvars oranı yüzde 80-85 civarında. Bu yoğunluk, sertlik ve sağlamlık kazandırmanın yanı sıra renklerin daha canlı, derin ve parlak görünmesini sağlıyor. Osmanlı camilerinin yıllardır renkleri ve sır’ı bozulmayan eserlerinde, kuvars yoğunluğunun etkisi görülüyor. Bu üretim canlı renkler ve dayanıklılık için ideal olmakla birlikte oldukça zahmetli ve zaman alıcı bir süreci içeriyor. Bu açıdan sabırla eşdeğer bir sanat olduğunu söylemek yanlış olmaz. İznik çinilerinin bir başka farkı da 4 katmandan oluşması. Bu katmanların ilki ham karo, ikincisi astar, üçüncüsü renkler ve son katman ise sır. Kuvars bu 4 katmanın her birindeki ayrı karışımlarda yer alıyor. Kütahya ve İznik arasında üretilen eserler bakımından görülen farklılıklardan biri de kullanılan renkler. Kütahya eserlerinde çok sayıda renge yer verilirken İznik ürünlerinde mavi, turkuaz, yeşil ve kırmızıdan oluşan dört ana renk etrafında şekilleniyor. Ayrıca çizilen desenler bakımından da farklılıklardan bahsetmek gerekir.
Çini ile Birlikte Sabır Ateşinde Pişmek Gerek
Kütahya ile İznik’te üretilen çiniler arasındaki en önemli fark olan kuvars İznik’e özel bir taş. Bu taş ısıya oldukça dayanıklı. Üretim aşamasında oldukça yüksek ateşte ve yavaş yavaş pişiriliyor. Bu noktada hamurun hazırlanması, pişirme, çizim, sırlama gibi her aşama uzun ve sabırlı bir bekleyişi gerektiriyor. Kuvarsın geçirgen bir malzeme olması sayesinde üretilen ürünler yıllara meydan okuyabiliyor.
Cini ye baslayip baslamama konusunda tereddutteydim ama sizin engin bilgileriniz sayesinde tereddutum gecti artik baslamaya kararli ve daha hevesliyim tesekkurler isinizde cok basarilisiniz
Böyle bir sanatı icra ederken maliyet düşünülmeli mi bilmiyorum ama hem hediyelik alan kişi hem de cami gibi yerlerdeki çinilerin ikisi de anlamları bakımından iznik çinisi olması gerekiyor. Burada çininin kalitesinin artması adına Kütahya çinisi üzerine bir takım değişiklikler yapılıp iznik çinisi ile ikame olmaları gerektiğini onu da kazandırmaları gerektiğini düşünüyorum.