Çini karo yapımında en çok kullanılan desenler kuş desenidir. Çinide kuş deseni Türk Çini Sanatının vazgeçilmez motifleri arasında yer almaktadır.
Osmanlının da vazgeçilmezleri arasında olan çini süsleme sanatı genellikle mimari yapılarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu nedenle çini karolarda sıklıkla rastlanmaktadır. Bunlara çeşitli örnekler verecek olursak; camiler, köşkler, saraylar, kümbetler, çeşmeler, türbeler ve benzeri yapılarda çini sanatını görmemiz mümkündür.
Çinicilik Tarihi
Çiniler kendi arasında iki türe ayrılırlar; duvar çinileri ve evani denilen tabak, çanak, sürahi, vazo tarzı süs eşya çinileri olmak üzere. Türk tarihinde çini sanatı kullanımı oldukça eskiye dayanır. Özellikle İslamiyet’i ilk kabul eden Türk Devleti olan Karahanlılar ve sonrasında Anadolu Selçuklularının çini sanatını oldukça yaygın bir şekilde mimari serlerinde kullandıkları görülmektedir. Bu da bizlere hemen hemen Türk Çini sanatının 1000 yılı aşkın bir süredir devam ettiğini göstermektedir. Kuş deseninin uygulandığı çini karolar günümüze kadar bütünlüğünü korumaktadır.
Bu sanatsal akım Selçuklu ve Osmanlı zamanında pek çok camii, medrese, türbe, saray ve kervansaray gibi yapılarda süsleme amaçlı kullanılmıştır. Özellikle çinilerde mavi, toprak sarısı, siyah ve lacivert gibi renkler tercih edilmiştir. Aynı şekilde İznik ve Kütahya yörelerinden getirtilen karo çinilerde kuş motifi desenleri de gözden kaçmamaktadır. Birçok kuş türü ki bunlar sülün, masal kahramanı olan zümrüt anka, baykuş, keklik ve benzeri türler karo çiniler üzerinde yerini almıştır.
Çini Karo Kuş Deseni
Çini karo yapımında kuş deseni sayesinde birçok mimari eserler eşsiz bir güzelliğe bürünmüştür. Fakat bu güzellikleri meydana getirmek hiç de kolay değildir oldukça zahmetli bir yapım aşaması vardır. Çinide kuş deseni oluşturmak için 5 farklı aşama izlenmektedir.
- İlk olarak hamurun çevrilmesi ya da sıvı hamur kıvamındaki çamurun alçı kalıplarına dökülerek parçaların şekillendirilmesi yapılır.
- İkinci olarak sırlanmış kalıpların yüksek sıcaklıkta pişirilmesi gerçekleştirilmektedir.
- Üçüncü olarak sulama, daldırma ya da püskürtme yöntemleriyle kalıp parçaların sırlanması işlemi yapılmaktadır.
- Dördüncü aşamada ise çinilerin birbirinden güzel kuş motifi ya da farklı motiflerin gayet canlı ve parlak renklerle çizilerek süslenmesi yer almaktadır.
- Beşinci ve son aşamada ise, sırlanma ve süsleme işlemi tamamlanan çinilerin 900-1000 derecede fırınlanarak pişirilmesi yer almaktadır.
Özellikle çini karo yapımında uygulanan kuş deseni yukarıdaki adımlar sonucunda elde edilmektedir.
