Osmanlı Dönemi’nin en önemli kıyafetlerinden biri olan kaftan ayak bileklerine ya da yere kadar uzanan, önü açık, astarsız ve son derece gösterişlidir. Kaftanlar, padişahlar tarafından devletin önemli işlerini yapan kimselere hediye edilen bir kıyafetti.
Osmanlı Dönemi’nde önemli bir kıyafet olan kaftan zaman içinde kaftan giydirme törenleri ile giydirilmeye başlanmıştır. Özellikle padişah tarafından sadrazamlara ya da yüksek bir mevkide göreve gelen kişilere kaftan giydirilir ve bu tören ile gerçekleştirilirdi.
Kaftan Desenli Pano
Nadide ürünlerimizden bir tanesi olan Kaftan Desenli Pano, 25×25 cm ebatlarında bir karo üzerine çizilmiştir. Altın rengi ve kırmızı tonlarının kullanıldığı kaftan deseninde bakır işlemeler de kullanılmıştır. Bunun yani sıra kaftan deseninin yanında bulunan lale figürü de dikkatleri çekmektedir. Bu lale figürü yalnızca kenarda bir işleme olarak kalmayıp kaftanın üzerine de çizilmiştir. Bilindiği üzere Osmanlı sanatında önemli bir yere sahip olan lale motifi burada da karşımıza çıkmaktadır.
Zarafet, güzellik ve incelik gibi anlamlar taşıyan lale figürü Kaftan Desenli Pano üzerinde de oldukça şık durmuş ve farklı bir hava katmıştır.
Osmanlı Sanatında Lale Figürü
Lale figürü Osmanlı sanatında ve mimarisinde çok büyük öneme sahiptir. Anadolu Selçuklu Devleti zamanında yapılan çalışmalardan günümüze kadar pek çok Osmanlı mimarisinde ve el sanatlarında lale figürü ile karşılaşmak mümkündür.
Adına bir devir açılan Lale, hem bir bitki olarak hem de sanat dallarında kullanılan incelikli bir motif olarak Osmanlı’nın her döneminde kendine yer bulmuştur. Yabani lalenin ıslah edilerek Osmanlı lalesi haline getirilmesinin ardından 18. Yüzyılın başlarında lalenin zirve yaptığı dönem olan Lale Devri başlamıştır. Bu devir boyunca lale çeşitlerinin sayısı iki bini aşmış ve hemen hemen her şiire konu olmuştur.
Lale figürünün Osmanlı döneminde en çok görüldüğü sanat dalları ebru sanatı başta olmak üzere çini ve minyatürdür. Osmanlı döneminden kalma çini levhalar incelendiği zaman farklı boyutlarda ve farklı renklerde lale figürüne rastlanır. Bunun yanı sıra lale figürü ebru sanatının demir başlarından biridir diyebiliriz. Günümüzde bile ebru sanatı denince akla ilk gelen figür laledir.
Lale kelimesi Arapça’da ele alındığı zaman Allah lafzı ile aynı harfleri taşır. Bu nedenle tasavvufta da önemli bir yere sahiptir. Harf manası olarak Osmanlı Dönemi’nda sancak ve bayrak sembolü olarak kullanılan hilale de denk gelmektedir. Bu nedenle de Osmanlı sanatının her alanında lale figürünü görmek mümkündür.
