Osmanlı Dönemi’nde seramik ve cam sıvı kapların üretimi, kullanımı ve biçimlerin sınıflandırılması başlıklarının işlendiği kitap Parandis Tayar tarafından yazılmıştır. Bu kitap özellikle İslam kültürünü kabul eden devletlerin seramik ve cam sıvı kapları hakkında detaylı bilgiler vermiştir. Bu konuya ilgi duyan herkesin kullanabileceği önemli bir kaynaktır. Kitap içerisinde önemli bilgilerin verilmesinin yanı sıra İslam devletlerinde bu zamana kadar kullanılmış olan seramik ve cam sıvı kaplarının örnekleri gösterilmiştir. Bu örneklerde özellikle Osmanlı zamanında ortaya çıkan eserlerin işlemeleri göze çarpmaktadır. Birbirinden farklı desenler ve değerli taşlar ile donatılmış olan eserler, Osmanlı’nın ihtişamını bir kez daha gözler önüne sermektedir.
İslam Kültüründe Seramik Kapların Kullanımı
Yemek yemek, insanların hayatını devam ettirebilmeleri açısından hayati öneme sahiptir. Dolayısıyla yemek kültürü de oldukça gelişmiştir. Yemek kültürü insanlık tarihi kadar eski bir kültürdür. Tarih boyunca yemek kültürü, yaşanan coğrafi bölgeye, topluluğun konar göçer olmasına, tarım ya da hayvancılık ile geçinmelerine kadar pek çok faktöre bağlı olarak değişerek gelişim göstermiştir. Şu an ziyaret edilen müzelerde görülen eserlerde bu yemek kültürlerinin ürünü olarak karşımıza çıkmaktadır. Seramik kapların kullanımı özellikle uygarlıkların gelişimi ve yaşayış biçimleri hakkında önemli bilgiler verir. Emevi Dönemi’nden Osmanlılara seramik kaplar sürekli kullanılmıştır.
Yemek kültürünün gelişmesi ile özellikle tabaklarda bu gelişim sanat anlamında da kendini göstermiştir. Kitapta yer alan örneklere bakıldığı zaman çeşitli seramik kapların üzerinde bulunan işlemeler yemek kültürüne verilen önemi gözler önüne sermiştir.
Osmanlı Döneminde Sıvı Madde Kapları
Osmanlı döneminde sıvı madde kapları üç ana başlıkta toplanmış olup bu başlıklarda kendi içinde farklı eşyalara ayrılmıştır. Sıvı taşıma ve saklama kapları; fıçılar, küpler, mataralar ve zemzemlikler olarak ayrılır. Sıvı sunum kapları; ibrikler, sürahiler, şişeler, vazolar, testiler, kahdevan ve çaydanlık olarak ayrılır. Son olarak Sıvı Tüketim Kapları; bardaklar, maşrapalar, kupalar, kahve fincanları, kadehler, kaseler ve kaşıklar olarak ayrılır.
Osmanlı’da her kabın kendine özgü bir kullanım şekli vardır. Bu kullanım şekilleri kapların formlarının bile değişmesinde etkili olmuştur. Şişeler, ibrikler ve sürahiler başta olmak üzere sıvı maddelerin koyulduğu eşyalar onlarca farklı formda karşımıza çıkar. Bu formlarda işlevlerine göre farklı yerlerde kullanılabilir.
Eşyalar günlük kullanım eşyaları ve özel kullanım eşyaları olarak ayrılır. Osmanlı’da özellikle özel günlerde kullanılan eşyalara çok değer verilirdi. Günümüze kalan eserlerde görülen değerli taş işlemeleri verilen önemin bir kanıtıdır.
Arkeolog arkadaşımın bana bulunduğu tavsiye üzerine aradığım bir kitaptı. Kitap için tasvirleriniz oldukça yerinde olmuş. Sadece öğrencilere değil ilgililerine de yönelik hazırlanmış bir kitap. Anlaşılabilir. Bu yüzden incelemenizi tavsiye ederim.